Adam Mickiewicz naszym patronem

                            Dzieciństwo i młodość

   Adam Bernard Mickiewicz, przyszedł na świat 24 grudnia 1798 r. w Zaosiu (fotografia poniżej), w kilka lat po ostatnim rozbiorze Polski. Wychowywał się w pobliskim Nowogródku, gdzie jego ojciec, Mikołaj, szlachcic herbu Poraj, pracował jako obrońca sądowy. Bardzo dbał o wykształcenie synów. Zmarł, kiedy Adam miał 14 lat. Po ukończeniu miejscowej szkoły prowadzonej przez dominikanów (1815r.) Mickiewicz udał się na studia do Wilna. Utrzymywał się ze stypendium, które po ich  ukończeniu (1819r.) musiał odpracować jako nauczyciel szkoły powiatowej w Kownie. 

      

    

 

       

        

 

Filomaci i filareci

W roku 1811 wspólnie z najbliższymi przyjaciółmi Mickiewicz założył tajne Towarzystwo Filomatów (Miłośników Nauki), a następnie Towarzystwo Filaretów (Miłośników Cnoty). Z tego okresu pochodzi Pieśń filaretów (1820). 

Hej, użyjmy żywota!

Wszak żyjem tylko raz;

Niechaj ta czara złota

Nie próżno wabi nas.

( fragm.)

Przełomem  w życiu poety stała się nieszczęśliwa miłość do Marii z Wereszczaków i zainteresowanie   ludowymi  podaniami i obrzędami  .  Literackim owocem tej inspiracji stały się "Ballady i romanse" (1822) zawarte w  pierwszym  tomie „Poezji", "Dziadów część II i IV" oraz "Grażyna" (1823).

Lata wędrówek

Wykrycie przez władze carskie ,w roku 1823, organizacji filomackich spowodowało osadzenie Mickiewicza w zamienionym na więzienie klasztorze bazylianów  w Wilnie. Po procesie skazano go jesienią 1824 r. wraz z kolegami na osiedlenie się w głębi Rosji. Więzienie, proces  i zesłanie - to kolejne etapy życiowych doświadczeń i charakterystyczne rysy romantycznej biografii poety. W strony rodzinne poeta nie powrócił już nigdy.

Z Wilna wyjechał najpierw do Petersburga, a następnie do Odessy i Moskwy.W czasie wycieczki na Krym 1825 r. miał okazję zetknąć się z kulturą orientalną   i egzotycznym krajobrazem. Wszystko to wpłynęło na jego wyobraźnię i wrażliwość literacką. Przymusowe oddalenie od kraju oraz długie podróże pogłębiały w nim poczucie wyobcowania i samotniczej misji patriotycznej. Doświadczenia okresu rosyjskiego zaowocowały kolejno: „Sonetami" (1826), „Konradem Wallenrodem" (1828), a w dalszej kolejności „Dziadów częścią III".  W maju 1829 r. opuścił Rosję i rozpoczął prawie dwuletnią wędrówkę po Europie. W grudniu 1830 r. dotarła do niego wiadomość o wybuchu powstania w Warszawie.

Mickiewicz zdecydował się wracać do ojczyzny z zamiarem przyłączenia się do powstania. W czerwcu 1831 r. udał się do Paryża, a stąd pod przybranym nazwiskiem (Adam Muhl) został skierowany przez Legację Polską (przedstawicielstwo rządu powstańczego) do Warszawy. W sierpniu dotarł do Wielkopolski. Wobec jednak wyraźnych oznak zbliżającej się klęski zrezygnował z zamiaru przedostania się do Królestwa. Po ostatecznej klęsce powstania pobyt w Poznańskiem stawał się absolutnie bezsensowny. Wrócił więc do Drezna. Literackim rezultatem tych doświadczeń stały się m. in. napisane w 1831 r. wiersze o tematyce powstańczej: „Śmierć pułkownika", „Reduta Ordona".

Emigracja

Wyjeżdżając z Wielkopolski do Drezna, poeta rozpoczął kolejny rozdział swojej biografii - przymusową wieloletnią emigrację. W atmosferze klęski powstania stworzył  w Dreźnie w 1832 r. swoje główne dzieło romantyczne - „Dziadów część III". 31 lipca 1832 r. przybył z Drezna do Paryża, gdzie z niewielkimi przerwami spędził resztę tułaczego życia. Wkrótce po przyjeździe nawiązał bliskie kontakty z francuskim środowiskiem artystycznym i intelektualnym. Odnowił znajomość z poznanym jeszcze w Wilnie Słowackim. Przewidując rychły wybuch ogólnoeuropejskiej rewolucji, sądził, podobnie jak cała emigracja, że pobyt  na obczyźnie nie potrwa długo. Głównymi  utworami związanymi z tą działalnością poety stały się „Księgi narodu polskiego" i „Księgi pielgrzymstwa polskiego" (1832) , artykuły ogłaszane w "Pielgrzymie Polskim" oraz wspaniały „Pan Tadeusz". Na dobre  zaczął  go pisać jesienią 1832 roku . Zwraca się w nim ku  kraju lat dziecinnych, Polski z okresu 1811 i 181. Niosą go tam wspomnienia nadzieje i wielka tęsknota za ojczyzną.W 1834 r. ożenił się z córką słynnej ówczesnej polskiej pianistki Marii Szymanowskiej - Celiną.

     Pan młody miał lat 36, był już znanym poetą. Panna młoda liczyła 22 wiosny, przybyła do Paryża z ujarzmionej przez zaborców Polski. Pannie Szymanowskiej wszyto w suknię ślubną złoty dukat z 1831 roku, chleb i cukier. Jej suknię pokrywały koronki i hafty, suty welon na fryzurze, tonęła cała w białościach. Małżeństwu  urodziło się sześcioro dzieci.Na rok akademicki 1839 / 1840 rodzina  przeniosła się do szwajcarskiej Lozanny, gdzie poeta otrzymał stanowisko profesora literatury łacińskiej. Tutaj stworzył też cykl liryków, zwanych lozańskimi.

College de France

Rozwinięte poczucie obowiązków patriotyczno-politycznych skłonił go jednak do przerwania pracy w Lozannie i objęcia w 1840 r. nowo utworzonej katedry literatur słowiańskich w College de France w Paryżu. Jako profesor slawista pracował tutaj cztery lata.

Legion Polski

W czasie Wiosny Ludów (1848) Mickiewicz udał się do Rzymu, aby tu stworzyć własną formację wojskową (Legion Polski), która miała wziąć udział  w europejskich walkach ludów przeciwko monarchiom i tym samym przyczynić się          do odzyskania przez Polskę niepodległości. Dla Legionu napisał radykalny program, w którym ukazał wizję republikańsko-demokratycznej Polski i nazwał go Składem zasad (1848). Nie uzyskawszy poparcia papieża ani bogatych i wpływowych emigracyjnych stronnictw politycznych, kilkunastoosobowy Legion pod wodzą poety przemaszerował manifestacyjnie z Rzymu do Mediolanu, gdzie został podporządkowany władzom Lombardii i przez rok walczył z Austriakami.

Paryż

Poeta  powrócił do Paryża, aby podjąć kolejną akcję polityczną. Wraz z grupą przedstawicieli różnych narodowości założył dziennik Tribune des Peuples. W ogłaszanych  tu artykułach wykładał radykalno-rewolucyjny program społeczny i polityczny. Wkrótce pod naciskiem władz francuskich i ambasady rosyjskiej musiał jednak wycofać się z redakcji. Został zwolniony ze stanowiska profesora w College de France. Poecie obarczonemu gromadką dzieci i chorą żoną zaczęła zagrażać nędza. W roku 1852 udało mu się otrzymać stanowisko bibliotekarza i mieszkanie w paryskiej Bibliotece Arsenału.

Ku niepodległej

Swoje nadzieje polityczne na odzyskanie przez Polskę niepodległości związał Mickiewicz z osobą Napoleona II oraz rozpoczętą w 1854 r. wojną między Francją, Anglią i Rosją (tzw. wojna krymska). Po śmierci żony jesienią 1855 r. wyjechał do Konstantynopola (Istambułu), by swoim autorytetem wesprzeć akcję formowania tutaj oddziałów tzw. kozaków otomańskich, którzy mieli wziąć udział w walce z Rosją. Rozgoryczony, zmęczony psychicznie i chory zmarł 26 listopada 1855 r. Po upływie kilku miesięcy zwłoki poety przewieziono do Paryża i złożono na cmentarzu polskim w Montmorency. W roku 1890 sprowadzono je na Wawel. 

 

            

Jan Lechoń, „Śmierć Mickiewicza" (1954)

Gdy przyszli, by jak co dzień odebrać rozkazy,

Zaszli drogę im ludzie, co umarłych strzegą,

i rzekli: "Nie możemy wpuścić was do niego,

Bo ten człowiek umiera od strasznej zarazy".

Więc wtedy oni płakać zaczęli jak dzieci

i szeptali z przestrachem: "Przed nami noc ciemna!

Ten księżyc, który teraz nad Stambułem świeci,

Patrzcie, jaki jest inny niż ten nasz znad Niemna".

A on w tej samej chwili myślał: "Jak to blisko!

Słyszę pieśń, co śpiewano nad moją kołyską,

Widzę zioła i kwiaty nad Świtezi tonią,

i jeszcze tylko chwila, a dotknę je dłonią".

           O Mickiewiczu napisali:

Zygmunt Krasiński w liście do Adama Sołtana 8 XII 1855r - wkrótce po śmierci poety: 

"On był dla ludzi mego pokolenia i miodem, i mlekiem, i żółcią i krwią duchową.

My z niego wszyscy."

                  Twórczość Mickiewicza, prawdziwie wybitna, nie przeminęła wraz z nadejściem kolejnej epoki, oparła się działaniu czasu i do dziś stanowi niewyczerpane źródło inspiracji,   a wielki romantyk jest ciągle olbrzymim autorytetem. Bardzo trafnie znaczenie Mickiewicza dla tożsamości Polaków określa poeta Tadeusz Różewicz, porównując jego twórczość do chleba, którym karmi się cały naród:

 

Tadeusz Różewicz w wierszu „Chleb"                                                                               

„(...) który żywi i zachwyca

który się w krew narodu zmienia

poezja Mickiewicza

sto lat nas karmi

ten sam chleb

siłą uczucia

rozmnożony.              

                  W  pigułce…

1798 - narodziny w Zaosiu k. Nowogródka
1815 - studia na Uniwersytecie Wileńskim
 

I. Okres wileńsko - kowieński
1816 - 1819 - studia w Wilnie
1819 - 1823 - praca w szkole w Kownie
1820 - Oda do młodości
1822 - Ballady i romanse
1823 - Grażyna
1823 - Dziady. Część II i IV
 

II. Okres rosyjski
1823 - proces filomatów, uwięzienie w Wilnie, zsyłka w głąb Rosji
1826 - Sonety krymskie
1828 - Konrad Wallenrod
 

III. Okres  drezdeński
1829 - wyjazd z Rosji do Europy
1830 - Drezno, wyjazd do Paryża
1831 - Reduta Ordona
1832 - Dziady. Część III

IV. Okres paryski
1832 - Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego 

1834 - Pan Tadeusz
1834 - ślub z Celiną Szymanowską
1839/40 - Liryki lozańskie (Szwajcaria)
1840 - objęcie katedry lit. słowiańskich w College de France (Paryż)
1848 - Skład zasad
1848 - próba stworzenia Legionu Polskiego we Włoszech
1849 - twórczość publicystyczna w Trybunie Ludów
1855 - wyprawa do Turcji (wojna krymska)
26 listopada 1855 - śmierć w Konstantynopolu

Opracowała K.Mazurkiewicz